Projectomschrijving Project Mandioca

Locatie: Brazilië – Mato Grosso – Indianen Reservaat Pimentel Barbosa en Parabubure. Partnerorganisatie: PUMA. Naast vele andere instellingen, bedrijven en particulieren financieel ondersteund door NCDO en HIVOS.

Project Mandioca was het eerste project van Stichting Mandioca en was uitgevoerd in de periode van maart 2008 tot en met april 2009. Het was gericht op de Xavante indianen in de staat Mato Grosso en had als doel het basisvoedselaanbod onder de Xavante structureel te verbeteren middels het faciliteren van een ‘casa de farinha’ in drie dorpen om daarmee het verwerkingsproces van de mandioca (of cassave – Manihot esculenta) te verbeteren en de aanplant van het gewas te stimuleren.

De begroting was beraamd op 29.500,- euro, echter de fondsenwerving leverde uiteindelijk 42.500,- euro waarop is besloten nog een dorp bij het project te betrekken met als resultaat dat er in totaal in vier Xavante dorpen een zogenaamd ‘Casa de Farinha’ is gerealiseerd.

De Braziliaanse partnerorganisatie PUMA (Proteção e Utilização do Meio ambiente) begeleidde het project en trad op als intermediair tussen de uitvoerder Kees van Vliet en de leiders en inwoners van de Xavante dorpen. Naast vele andere organisaties, bedrijven en particulieren werd het project ondersteund door het Braziliaanse instituut FUNAI en financieel ondersteund door HIVOS en NCDO waar ook de nodige verantwoording voor is afgelegd.

Voortgang
Voor meer informatie over de voortgang van het project in 2011: zie Project Mandioca – Voortgang of Samenvatting evaluatie Project Mandioca.

Accountsverklaring Project Mandioca – Positief beoordeeld
Met betrekking tot Project Mandioca heeft de organisatie Acccon Avm Adviseurs en Accountants te Arnhem op 28 oktober 2009 geconcludeerd dat volgens hun beoordeling het financieel verslag van het project een getrouw beeld gaf van de
inkomsten en uitgaven van het project.

NCDO en HIVOS eindrapport – Positief beoordeeld
Na het inleveren van het eindrapport met daaraan toegevoegd de accountantsverklaring heeft het NCDO op 15 december 2009 te kennen geven de inhoudelijke en financiële verslaglegging positief te hebben beoordeeld. Ook de eindrapportage aan HIVOS is positief beoordeeld.

Aanleiding en Belang

Sinds hun ontdekking in 1946, hebben deze Xavante indianen in een korte tijd een enorme verandering doorgemaakt met enorme gevolgen op hun oorspronkelijke manier van leven als jagers, verzamelaars en zeer primitieve landbowers, een leven dat tot 1946 voor duizenden jaren achtereen onveranderd was gebleven.

Het semi-nomadische bestaan dat zij leefden hebben zij afgelopen decennia op moeten geven en zijn noodgedwongen geraakt zich permanent te vestigen. Zij zijn nu afhankelijk geworden van wat het relatief kleine reservaat hen kan bieden. Vele traditionele gebruiken van voedselvoorziening zijn hierdoor weggevallen, sterk verminderd of verzwakt. Anno 2007 bevinden de Xavantes zich in een zelfonderhoudscrisis met als gevolg honger, armoede, een hoge kindersterfte en een toenemende afhankelijkheid van buitenstaanders.

Als de Xavante een gebrek aan voedsel hebben dan groeit de mogelijkheid dat zij alternatieven aangrijpen om toch enige vorm van inkomsten te vergaren om voedsel te kunnen kopen. Zij zouden bijvoorbeeld over kunnen gaan op ‘verhuur’ van de savanne voor veebeweiding, het toelaten van houtkap van beschermde houtsoorten, van jacht en visserij door buitenstaanders tot zelfs het toelaten van goudzoekers. Dergelijke ontwikkelingen zouden voor de indianen en hun leefomgeving en al wat daarin leeft of groeit het einde betekenen.

Projecten met herbebossing van wilde vruchtenbomen zijn in een beginstadium. Een project ter stimulering van het gebruik van wilde aardappelen is in volle gang. Echter een project ter stimulatie van het gebruik en het beplanten van hun akkers ontbreekt nog.

Hetgeen zij vanaf het contact met de blanken hoofdzakelijk op hun akkers verbouwen is de mandioca, echter zij hebben niet de mogelijkheid dit voor een langere tijd op te kunnen slaan. Vanuit de indianengemeenschap is de wens naar voren gekomen naar een faciliteit die hen dat wel zou kunnen bieden. Daarom was voor het huidige project in 2006 al veel draagvlak onder de indianen, dit bleek destijds niet realiseerbaar door een gebrek aan fondsen. Hierdoor is het idee ontstaan om in Nederland het project op te zetten en fondsen te werven.

Doelstellingen

Het primaire doel van dit project is om het voedselaanbod op het gebied van stapelvoedsel onder de Xavante indianen in het indianenreservaat ‘Pimentel Barbosa’ te Brazilië structureel te verbeteren en te stimuleren om zo de armoede en de daarmee gepaard gaande honger, ziekten en hoge kindersterfte onder deze indianen terug te dringen.

De korte termijn doelstellingen zijn: 

1. In drie dorpen een mandioca-huisje bouwen ter verwerking van mandioca.
2. Een samenwerkingsverband opzetten om samen met de Xavante jongeren de huisjes te bouwen.
3. Training van 160-170 vrouwen (jong en oud) in het gebruik en onderhoud van de huisjes.
4. Stimulering tot het planten van meer mandioca, omdat verwerking en conservering mogelijk is.
5. Voorkomen van verbranding of beschadiging van de benen van de vrouwen, zij staan nu vaak om de bakplaat heen waarbij het vuur direct op hun afstraalt.

De lange termijn doelstellingen zijn:

1. Als het project na evaluatie een goed resultaat heeft geleverd, zowel voor korte als lange termijn, zal gekeken worden of het mogelijk is het project te implementeren bij andere indianengroepen of dorpen.
2. Stimulering van samenwerking met dorpen zonder een goede installatie voor de mandioca verwerking.
3. Door het creëren van deze vorm van voedselproductie, waarbij het sociale aspect een stimulerende rol zal hebben, zullen minder gezinnen afhankelijk worden van financiële inkomsten. De mogelijkheid dat zij alternatieven bronnen van inkomen aan boren, waaronder eventuele houtkap neemt hierdoor aanzienlijk af.

Projectgebied

Zuid-Amerika – Brazilië – Mato Grosso – Indianen reservaat Pimentel Barbosa – Etenhiritipá

Het indianenreservaat Pimentel Barbosa, gelegen in de deelstaat Mato Grosso, beslaat een oppervlakte van circa 330.000 ha. Dit staat ongeveer gelijk aan de provincie Friesland. Het maakt deel uit van stroomgebied van de Amazone en ligt op de grens van het tropische regenwoud en de cerrado, de Braziliaanse savanne. Door de verscheidenheid in klimatologische omstandigheden en ondergrond heeft dit gebied een enorme diversiteit aan flora en fauna.

Betrokkenen

Xavantes, de dorpshoofden en inwoners van de dorpen Caçula, Papa Mel en Pimentel Barbosa. Om het project tot een succes te maken is een nauwe samenwerking met de dorpelingen van groot belang, zij zijn immers de eindgebruikers. Per dorp verlenen zij assistentie bij de bouw.

Kees van Vliet is mede-initiatiefnemer bij de opzet en oprichting van het project en de stichting. Naast de fondsenwervende activiteiten zal hij de bouw en inrichting van de drie mandioca-huisjes in alledrie de dorpen uitvoeren in samenwerking met de bewoners en in overleg met de dorpsraad en leiders, Frans Leeuwenberg en de partnerorganisatie PUMA.

Jeroen Leeuwenberg is mede-initiatiefnemer bij de opzet en oprichting van het project en de stichting. Naast de fondsenwervende activiteiten zal hij zich inzetten voor de stichting en verzorgt hij o.a. de communicatie tussen het projectland, de stichting en de donateurs.

Frans Leeuwenberg is verbonden aan de partnerorganisatie PUMA (zie verder) en is als ecologisch analist / indigenist betrokken bij verschillende projecten in het betreffende reservaat. Al 17 jaar werkt hij met deze groep Xavantes. Gedurende de uitvoering van het project zal Frans Leeuwenberg geregeld een formeel bezoek brengen op de projectlocaties als monitor en adviseur van Kees van Vliet en geallieerde aan de Xavantes.

PUMA (Sociedade de Proteção e Utilização do Meio Ambiente) is de partnerorganisatie. Zij stellen zich o.a. het volgende te doel; stimulering van culturele bescherming en eigenwaarde van indianen en rurale minderheidsgroepen. M.b.t. dit project zijn zij raadgever en intermediair tussen de uitvoerder Kees van Vliet en de leiders en inwoners van de drie dorpen.

FUNAI (Fundação Nacional do Índio) is het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor o.a. de bescherming van de reservaten van de indianen. Een ieder die een reservaat in wil moet eerst toestemming krijgen van de FUNAI. De documenten die deze toestemming moeten verlenen zijn ingediend. Voor aanvang van het project zal Kees nog een medische keuring moeten ondergaan.