In drie van de vier dorpen, te noemen: 1) Papa Mel, 2) Caçula en 3) Pimentel Barbosa, is het Casa de Farinha goed benut vanaf het moment dat het gerealiseerd en ingebruik genomen was tot op het moment van de evaluatie (juni/juli 2011). De huisjes worden voor 2 á 3 periodes per jaar veelvuldig gebruikt, dat wil zeggen intensiever dan buiten deze perioden,  en vallen samen met de periode waarin de cassave normaliter wordt geoogst: bij aanvang van het regenseizoen in december tot halverwege het regenseizoen in februari en aan het einde van het regenseizoen tussen april en mei.

Daarnaast intensiveert het gebruik in tijden van traditionele ceremonies, die afhankelijk van hun ceremoniale traditionele cyclus, dagen, weken tot zelfs maanden kunnen duren. Tijdens de drukste weken kunnen er families in de wacht staan. Op zulke momenten gaan de families die nog een oude bakplaat hebben de farinha bereiden zoals voor het project gebeurde; zonder oven en zonder bescherming van de benen*.

Volgens de een-op-een gesprekken met de vrouwen en bij de warã blijken alle vrouwen goed te spreken over het Casa de Farinha, met name met betrekking tot de feiten dat: a) ze niet meer de benen branden, b) zij aanzienlijk minder brandhout nodig hebben voor in de oven, c) dat de bereiding van farinha sneller en efficienter gaat met de pers en de oven. d) Verder blijkt de oven qua hoogte over het algemeen goed te zijn voor de Xavante vrouwen.

Sociale cohesie. Zowel de vrouwen als de mannen zien dat de families die gebruik maken van de Casa de Farinhas de vrouwen van een bepaalde familie meer contact en binding hebben gekregen met die van andere families.

Multifunctioneel. In alle dorpen vervullen de huisjes meerdere functies: a) voor het produceren van farinha, b) ontmoetingsplaats voor vrouwen en kinderen, c) voor vergaderingen overdag als voor de warã bij regen in de regentijd, d) als schooltje bij de culturele lessen. En in het geval van het dorp Bom Jesus da Lapa als kerkje en als permanente school. Zie hierna.

Bom Jesus da Lapa
In het dorpje Bom Jesus da lapa is het Casa de Farinha hoofdzakelijk in gebruik geweest voor het verwerken van cassave tot september 2010. Juist op het moment dat de cassave al flink was gegroeid heeft een ongecontroleerde brand het dorp geteisterd en de helft van de huizen doen afbranden alsook het kerkje en het schooltje. Geluk bij een ongeluk heeft een grote mango boom het cassave-huisje gespaard van het vuur. Dit heeft er toe geleid dat dit huisje anno 2011 voornamelijk worden gebruikt als kerkje en schooltje. Daarnaast, door interne politieke spanningen en een afscheiding van een belangrijke familie, is er na de brand nog maar weinig gewerkt en aangeplant op de akkers.

Conclusies
Na 3 á 4 jaar goed tot intensief te zijn gebruikt verkeren in alle vier de dorpjes  de huisjes in goede fysieke staat met alleen kleine beschadigingen aan o.a. de lage muurtjes waarop men kan zitten en aan de cassave-pers in twee dorpen.

In drie van de vier dorpen worden de Casa de Farinhas goed tot intensief gebruikt voor de functie waarvoor het in eerste instantie voor bestemd is (het bereiden van farinha), de aanwezige faciliteiten in het huisje (pers, oven, zeven en ander klein gereedschap) heeft het verwerkingsproces van de cassave eenvoudiger en efficienter gemaakt, de huisjes hebben een stimulerend positief effect op de sociale cohesie van de vrouwen, de cassave productie op de akkers is over het algemeen toegenomen, naast de hoofdfunctie blijken de huisjes tevens goed gebruikt te worden voor andere doeleinden. Tenslotte, ondanks dat de huisjes in feite nog altijd nieuw zijn binnen de Xavante cultuur, worden ze goed geaccepteerd. Van de enkele families die tot op heden nauwelijks of nog geen gebruik maken van de huisjes, is de verwachting dat ze op termijn de huisjes ook gaan gebruiken.

Door Ing. F. Leeuwenberg,
Brazilië, Cavalcante,12 juli 2011
Vertaald door Kees van Vliet uit het Portugees.

*Veel andere inheemsen bevolkingen in Zuid Amerika die, anders dan de Xavante, al lang bekend waren met het cultiveren en verwerken van de cassave plant, maken gebruik van (kleine) zelfgemaakte ovens die hun beschermen tegen de hitte op hun benen en rook. De Xavante raakten pas bekend met cassave vanaf het moment dat zij definitief contact kregen met de blanken in 1946.