Op deze dag, vertel ik, Ángel Fernández Ramos over mijn ervaringen als interviewer en als lokale hoofduitvoerder van Project Yahuarcaca waar ik op het ogenblik voor werk.

Als ik mijn moedertaal Tikuna niet goed had beheerst, zou het afnemen van de nodige gesprekken en interviews niet makkelijk of zelfs onmogelijk zijn geweest. Ik zou dan grote moeilijkheden hebben gehad in het uitleggen aan de opa’s en oma’s over het nut ervan. Door in het Tikuna te spreken kan ik de ouderen goed uit leggen dat het project tracht de traditionele kennis een plek te geven in het lokale basisonderwijs zodat de huidige en komende generaties kinderen een goede basis hebben. Over wie ze zijn, hun oorsprong, de relevantie van de kennis en medicijnen die de natuur ons biedt, het belang van verscheidene praktische vaardigheden en het kennen van hun woon- en leefgebied, hun territorium.

De mensen die daaraan bij kunnen dragen zijn de ouderen – de mensen bij uitstek met ervaring en kennis. De oma’s die de weef- en vlechtkunst hebben geleerd en de betekenis kennen van het Tikuna ritueel de Yüüechiga*. De man die de taken kent van de man en de vrouw die van de vrouw. Door deze uitleg heeft nog geen enkele opa of oma zich afgehouden om te vertellen over hun verleden, hun leven, hun ervaringen en kennis. Mede omdat ik een van hun kleinkinderen ben.

Tot dusver hebben deze ervaringen mij geholpen mijzelf beter te leren kennen. Daarnaast voel ik me gelukkig met het idee dat wij gezamelijk werken deze kennis te integreren in onze scholen zodat onze kinderen een kans krijgen deze kennis ook te leren wat van groot belang is voor hen als inheemse om zich te kunnen verdedigen, te kunnen redden in moeilijke situaties en om op beide benen te kunnen staan in deze tijd en wereld.

Ángel Fernandez Ramos
* Yüüechiga: is de naam van een belangrijk Tikuna ritueel dat in het spaans bekend staat als Pelazon en in het portugees als Moça nova (nieuw meisje). Het is een inwijdingsrite die verwijst naar de overgang van een jong Tikuna meisje naar een volwassen vrouw wat nieuwe verantwoordelijkheden met zich meebrengt voor de wereld en voor de ingewijdde. Het duidt op de potentiële vruchtbaarheid na de menarche (eerste maandstond); een gebeurtenis dat volgens de Tikuna verhalen het lichaam en de wereld verandert.