Resultaten in het onderwijs

Dankzij de goede vertrouwensrelatie met de lokale inheemse organisatie AZCAITA en de scholengemeenschap Francisco José de Caldas in Leticia, heeft het ontwikkelen van een nieuw onderwijs model daadwerkelijk vorm gekregen.

Op basis van vele bijeenkomsten en vergaderingen met de schoolleiding, docenten, ouderen, dorpsleiders en kinderen met is er een pedagogisch leermodel ontwikkelt. Dit proces werd geleid door Abel Santos, een ervaren pedagoog en linguïst en bovendien zelf Tikuna. Het model is gebaseerd op 6 leermomenten waarbij lokale lokale traditionele kennis kan worden geïntegreerd en worden gekoppeld aan de competenties van het Colombiaanse Ministerie van Onderwijs. Middels 5 studiedagen hebben 30 docenten dit model leren toepassen op hun eigen vak en hebben 7 docenten praktische ervaring in het ontwikkelen en uitvoeren van lesplannen aan de hand van dit model als resultaat van 2 pilotprojecten.

Het pedagogisch leermodel

Het ontwikkelde en toegepaste pedagogisch traditioneel leermodel bestaat uit 6 belangrijke leermomenten. Momenten die volgens de ouderen die deel namen aan de bijeenkomsten en workshops essentieel zijn voor hun kinderen voor het overdragen van kennis, normen en waarden.

De Zes Leermomenten

1. Lichamelijke en geestelijke vorming. Omvat de initiatie fase van een nieuw leven. Het lichaam en geest worden gecureerd, genezen, voorbereidt op een leven in de samenleving om ziekten, problemen etc. te voorkomen. Dit is een taak van de ouders, grootouders etc.
2. Mondelinge kennisoverdracht. Vindt plaats binnen de familie, genezers, de gemeenschap en de school. Het opdoen van kennis duurt het hele leven. Een persoon luistert en leert op ieder moment en op welke plaats dan ook van de mensen om hem heen.
3. Beleven en praktisch ervaren. Omvat het beleven, in de praktijk brengen wat de leering eerder mondeling heeft aangeleerd. Alleen of onder begeleiding van ouders, grootouders, docenten etc. De leerling ontvangt kennis en ontwikkelt denk- en handelswijzen en technieken.
4. Zelfreflectie. De leerling analyseert zijn belevingen en ervaringen en deelt deze met zijn ouders, grootouders, mede-leerlingen en docenten. Tegelijkertijd ontvangt de persoon nieuwe kennis van zijn omgeving. Het is een moment van zelf-training en zelf-perfectie.
5. Terugkoppeling. Omvat de daad van de eerder opgedane kennis en leerervaringen voortgekomen uit de zelfreflectie opnieuw toe te passen. Met toewijding verbetert de leerling zijn vaardigheden.
6. Erkenning. Het moment waarop de leerling bekend is en ervaren is met bepaalde vaardigheden, wat bovendien erkend wordt door zijn omgeving. De leerling kan de vaardigheid toepassen en het andere leerlingen aanleren.

Workshops

Behalve de ontwikkeling en uitvoering van de pilots, zijn er twee workshops gegeven aan de docenten (33) van de scholengemeenschap. De eerste workshop in mei 2015 ging over de rol van cartografie met betrekking tot de omgeving; en hoe dit kan worden toegepast in het onderwijs in combinatie met software als Google Earth.

De tweede workshop in september 2015 betrof een simulatie van de pilotactiviteit die wij eerder op één van de basisscholen (5 docenten, 110 leerlingen) hadden uitgevoerd. Op deze manier hebben alle docenten kennis kunnen maken met het op maat ontwikkelde  pedagogisch leermodel, de 6 leermomenten en hoe dit in de praktijk kan worden toegepast.

Eerste pilotproject – Explorando y viviendo mi territorio los Lagos Yahuarcaca

Verkennen en beleven van mijn leefgebied de Yahuarcaca meren. Op basis van het nieuwe pedagogisch leermodel is deze pilot samen met 5 docenten ontwikkelt en uitgevoerd tussen februari en juli 2015 met de 110 kinderen van groep 1 t/m 5 van de lokale basisschool San Fernando in de Tikuna gemeenschap San Sebastián.

De pilot was gericht op het integreren van traditionale kennis over de natuur en territorium, waaronder met name de Yahuarcaca meren, in het onderwijs curriculum.

Tweede pilotproject – Estrellas y geometria

Sterren en geometrie. Als vervolg op het succesvolle pilotproject in 2015 op het basisonderwijs, hebben wij samen met de inheemse scholengemeenschap en betrokken docenten deze pilot ontwikkelt en uitgevoerd tussen november 2015 en juli 2016. Het doel van dit project was het integreren van lokale kennis in het studieplan van de zesde klas van het voortgezet onderwijs. .

Met als insteek inheemse en westerse kennis over het universum, hebben 71 leerlingen van groep 6 geleerd over de oorsprong van het heelal, hemellichamen, sterrenbeelden en tegelijkertijd geometrie door te leren werken en rekenen met hoeken, afstanden en geometrische figuren.

Resultaten in het toegankelijk maken van traditionele kennis in o.a. onderwijs

Eén van de drie hoofddoelen van Project Yahuarcaca is het toegankelijk maken van traditionele kennis over de natuur, waarvan in het bijzonder kennis over de meren, overstromingsgebieden langs de Amazone rivier.

Toegankelijk maken in de zin van dat de informatie, de kennis over de natuur, die voort is gekomen uit de vele veldexcursies, vergaderingen, groepsgesprekken, interviews, informele ontmoetingen met de kennishouders in 9 tikuna gemeenschappen wederom in de handen komt van de doelgroep en praktisch kan worden toegepast. Dat wil zeggen op scholen op lokaal en regionaal niveau, gemeenschappelijke ecotoerisme initiatieven, in en rondom het projectgebied.

Als resultaat van al het veldwerk en gesprekken met de kennishouders, hebben onze inheemse compañeros deze kennis weten vast te leggen in diversen producten:

Veldgids – Conociendo Mi Territorio. Een veldgids met 126 beschrijvingen van de flora en fauna in  de meren en overstromingsbossen: bomen en planten, zoogdieren, reptielen, vissen en vogels. En 5 hoofdstukken waarin traditionele kennis over de natuur, cultuur, de vorming van het landschap, beheer en gebruiken van het landschap, een ecologische kalender en tot slot voeding en gezondheid wordt beschreven.

Kaartmateriaal. Als resultaat van de vele groepsgesprekken, bijeenkomsten, interviews en sociale cartografie zijn er 10 geogerefereerde kaarten gemaakt die het landgebruik, vegetatie, vorming van het landschap en de vestiging van de mensen beschrijven over de afgelopen 115 jaar in en rondom het merengebied.

Video – Explorando y vivenciando mi territorio los Lagos Yahuarcaca.  In deze video vertelt Ángel, over het belang van de overstromingsbossen en meren. Deze video is inmiddels verspreid onder de scholengemeenschappen.

OPMERKING: Producten zonder winstoogmerk. Al deze producten zijn door en voor de mensen geschreven en gemaakt en worden dus niet gecommercialiseerd. Van de veldgids, het boek Conociendo Mi Territorio en de kaarten zijn er proefexemplaren overhandigd aan alle direct betrokken inheemse instanties en gemeenschappen. Vanuit het Sociale Innovatie Fonds van de Nationale Universiteit van Colombia worden er begin 2017 minstens 500 exemplaren gedrukt van de veldgids. Als onderdeel van de derde fase worden deze overhandigt aan de direct betrokken inheemse instanties en inheemse scholengemeenschappen in de regio.

Resultaten met PAINÜ

Door de vele praktische ervaringen, kano- en wandeltochten en educatieve excursies met kinderen, binnen- en buitenlandse toeristen heeft PAINÜ steeds meer ervaring gekregen in het organiseren en uitvoeren van dag- en meerdaagse tours en educatieve excursies. Stapsgewijs heeft de organisatie meer positieve bekendheid gekregen van lokaal tot internationaal niveau. Omdat PAINÜ het enige inheemse toerisme initiatief is in het hele Colombiaanse Amazonegebied dat werkelijk georganiseerd is, neemt de organisatie een belangrijke plaats in op de toeristenmarkt in Leticia.

De belangrijkste factor voor dit succes  is te danken aan de voorzitter José Yahuarcani, een jonge man van Cocama afkomst. José is erg creatief en toegewijd is, staat open om te leren en te verbeteren en beschikt over buitengewoon veel kennis over de natuur, medicinale planten en het gedrag van de fauna.

Hieronder een kort overzicht van de bereikte resultaten van PAINÜ die voort zijn gekomen uit het project:

• PAINÜ is de eerste inheemse ecotoerisme organisatie in het Colombiaanse Amazonegebied  dat officieel geregistreerd staat bij de Colombiaanse overheids organisaties én ook nog eens zelfstandig functioneerd.
• Het bestuur heeft ervaring in het organiseren van dagtours en educatieve excursies in lijn met de beginselen van het ecotoerisme. Bovendien biedt PAINÜ sinds begin 2015 ook meerdaagse tours, aangepast op de wensen van de bezoeker(s).
• Een hoge deelname vanuit de gemeenschappen. In 2015 hebben 41 personen uit 6 gemeenschappen direct gewerkt met PAINÜ, als gids, assistent gids of kok. Bovendien hebben andere bewoners souveniers en etenswaren als vis, groente en fruit kunnen verkopen voor de bereiding van maaltijden en tussendoortjes voor bezoekers.
• Een regelmatige toestroom van bezoekers en allianties met andere gemeenschappelijke toerisme initiatieven en touroperators. In 2015 hebben zij meer dan 400 bezoekers ontvangen (van lokale tot internationale bezoekers en diverse groepen jongeren van scholen en universiteiten).
• Een goed georganiseerde basisadministratie en boekhouding. Sinds 2014 systematiseert en registreert PAINÜ alle uitgaven en inkomsten in het kasboek. Per jaargang worden de financieële gegevens overgedragen aan de Colombiaanse belastingdienst.
• Door de deugdelijke boekhouding is PAINÜ financieel onafhankelijk. Met het spaargeld kunnen de administratie- en onderhoudskosten worden betaald en kan er worden geïnvesteerd in nieuwe materialen.
• Lokale, nationale en internationale positieve bekendheid door tevreden bezoekers en deelname aan vakantiebeurzen in diverse steden in Colombia en publicaties in kranten en tijdschriften.